Giàn khoan HD-981 của Trung Quốc đã quay trở lại, gần khu vực tranh chấp ở biển Đông

Ankit Panda

Phạm Nguyên Trường dịch

Những bản báo cáo bắt đầu xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng của Việt Nam vào hôm thứ năm (25 tháng 6 - ND) nói rằng giàn khoan Hải Dương 981 (HD-981) của Trung Quốc - trung tâm của những cuộc đụng độ vào mùa hè năm ngoái giữa Việt Nam và Trung Quốc đã được tái triển khai ngoài khơi đảo Hải Nam, trong vùng biển tranh chấp về đặc quyền kinh tế (EEZ) chồng lấn giữa Việt Nam và Trung Quốc và phía tây của quần đảo Hoàng Sa (Trung Quốc gọi là Tây Sa). Báo cáo của Việt Nam dẫn thông báo của Cục An toàn Hàng hải Trung Quốc (MSA) nói rằng giàn khoan đã được đặt ở tọa độ 17 ° 03'75 '' Bắc và 109 ° 59'05 '' Đông, cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý (1 hải lý = 1.852 m, ND), cách bờ biển đảo Hải Nam 63 hải lý, và cách đảo gần nhất trong quần đảo Hoàng Sa 87 hải lý (xem bản đồ bên dưới).

Theo Cục An toàn Hàng hải Trung Quốc (MSA), giàn khoan này sẽ thăm dò dầu và khí đốt từ ngày 25 tháng 6 đến ngày 20 tháng 8. Thông báo của MSA, (bản đồ bên dưới), cấm tàu bè đến gần [HD-981] trong vòng 2.000 mét. Theo một người trong lực lượng thực thi pháp luật hàng hải Việt Nam, trong buổi nói chuyện với tờ Tuổi Trẻ, thì cơ quan chức năng của Việt Nam đang theo dõi sít sao di động của giàn khoan HD-981. M. Taylor Fravel, một học giả về Trung Quốc ở Mỹ, nhận xét rằng “Vùng đặc quyền kinh tế chồng lấn lên nhau ở khu vực đó là khoảng 100%; cả hai đều có những lô dầu khí của mình”. Tọa độ mà MSA của Trung Quốc đưa ra cho thấy HD-981 nằm rất gần lô 115 của Việt Nam, nhưng giàn khoan này nằm gần Trung Quốc hơn Việt Nam. Greg Poling, một nhà phân tích chuyên nghiên cứu về biển Đông ở Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Center for Strategic and International Studies), nhận xét rằng tọa độ do MSA của Trung Quốc đưa ra cho thấy giàn khoan này chưa đi vào vùng biển đang tranh chấp (xem bản đồ bên dưới).

Động thái của Trung Quốc là tái châm ngòi cho những căng thẳng trong quan hệ Trung-Việt diễn ra cách đây chưa đến một năm, sau khi Trung Quốc rút giàn khoan HD-981 sau một loạt những vụ đụng độ với Việt Nam. Như tháng trước tôi đã viết, khi suy nghĩ về những vụ đụng độ cách đây một năm, việc triển khai giàn khoan HD-981 của Trung Quốc gây ra làn sóng biểu tình bài Trung Quốc trên khắp Việt Nam, dẫn đến những cuộc tấn công công dân và doanh nghiệp Trung Quốc ở nước này. Ngoài ra, việc triển khai lực lượng bảo vệ dân sự, hải giám và Hải quân của Trung Quốc (PLAN) cùng với giàn khoan HD-981 làm cho tình hình càng căng thẳng thêm.

Mặc dù dự đoán thời gian hành động của Trung Quốc ở Biển Đông trong tương lai là việc làm thiếu khôn ngoan, sự cố đặc biệt này cần được xem xét một cách cẩn thận. Chỉ hai tuần sau khi Trung Quốc khởi động cuộc “tấn công quyến rũ”, trước cuộc đối thoại kinh tế và chiến lược Mỹ-Trung Quốc. Phía đông quần đảo Hoàng Sa, tại quần đảo Trường Sa, Trung Quốc tuyên bố rằng hầu hết công việc cải tạo đảo đã hoàn thành và sẽ dừng lại (mặc dù việc xây dựng sẽ vẫn tiếp tục). Đồng nghiệp của tôi và tôi ở tờ The Diplomat cho rằng như thế nghĩa là chúng ta sẽ thấy một giai đọan tương đối yên tĩnh, có thể là do vụ kiện Trung Quốc mà Philippines đưa ra tại Tòa án Trọng tài Thường trực ở The Hague, nhưng chắc chắn là Trung Quốc đang chuẩn bị cho chuyến thăm của Tập Cận Bình tới Hoa Kỳ vào tháng 9 này.

Thời khóa biểu như thế cũng gợi cho ta nhớ lại những tình huống liên quan đến giàn khoan HD-981 vào năm ngoái. Một số độc giả có thể còn nhớ rằng, năm ngoái Trung Quốc đã rút giàn khoan HD-981 sớm hơn so dự kiến, nhằm làm giảm căng thẳng ngay sau khi Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc, Dương Khiết Trì, đến Hà Nội. Như đồng nghiệp của tôi, Shannon viết lúc đó, việc rút giàn khoan HD-981 chắc chắn không có nghĩa Trung Quốc chấp nhận những đòi hỏi của Việt Nam hay là họ đã từ bỏ quyền hoạt động trong những vùng biển tranh chấp. Có giả thuyết cho rằng Trung Quốc có thể đã lợi dụng mùa mưa bão sắp xảy ra ở Biển Đông để làm giảm căng thẳng. Thời gian thăm dò của giàn HD-981 lần này dường như phù hợp với quan điểm đó. Tùy thuộc vào những sự kiện sẽ diễn ra giữa Trung Quốc và Việt Nam trong vài tuần tới, Bắc Kinh có thể tiến hành thăm dò đến ngày 20 tháng 8.

Giữa việc Trung Quốc tiếp tục công tác xây dựng ở quần đảo Trường Sa, các tranh luận sắp diễn ra ở The Hague, tự do hoạt động hàng hải của Mỹ gia tăng, sự tham gia ngày càng tăng của Nhật Bản, và những căng thẳng vừa mới xảy ra ở quần đảo Hoàng Sa, mùa hè năm 2015 có thể trở thành mùa hè nóng bỏng nhất ở biển Đông. Chúng tôi sẽ theo dõi chặt chẽ những diễn biến tiếp theo.

Ankit Panda là nhà phân tích chính sách đối ngoại, cây bút và biên tập viên có kinh nghiệm về quan hệ quốc tế, kinh tế chính trị học, an ninh quốc tế và xử lý khủng hoảng. Ông là biên tập viên tờ The Diplomat từ năm 2013.

Nguồn http://thediplomat.com/2015/06/chinas-hd-981-oil-rig-returns-to-disputed-south-china-sea-waters/

Đã đăng trên http://www.ijavn.org/2015/06/vntb-gian-khoan-hd-981-cua-trung-quoc.html