Benny Tai – Bất tuân dân sự - vũ khí có sức công phá mạnh nhất

Phạm Nguyên Trường dịch

Theo tuyên bố của ông Chzhenina Liang [đứng đầu đặc khu hành chính Hồng Công], không cần phải liên hệ một cách trực tiếp việc Hồng Công giành được quyền phổ thông đầu phiếu thực sự với năm 2017 [năm “bầu lại” người đứng đầu chính quyền] hay năm 2020 [năm bầu lại cơ quan lập pháp]. Vì ở Hồng Công người ta đã chờ đợi quyền phổ thông đầu phiếu hàng chục năm rồi, ngày tháng cụ thể cũng không quan trọng hơn là cuộc thảo luận – hiện đang diễn ra - về cải cách chính trị nói chung. Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay, khó có khả năng là Bắc Kinh sẽ cho Hồng Công quyền biểu quyết đầy đủ. Chúng ta có thể làm gì nhằm hỗ trợ quyền phổ thông đầu phiếu, hỗ trợ chương trình của nhóm các đảng ủng hộ dân chủ và các tổ chức của xã hội dân sự?

Chiến lược đã được sử dụng, trong đó có các cuộc biểu tình vào tháng 3 năm 2003, những cuộc trưng cầu dân ý phi chính thức (được thực hiện trong các cuộc trưng cầu ở năm khu vực) hoặc biểu tình-tuyệt thực trong văn phòng chính phủ (xảy ra trong cuộc xung đột xung quanh việc xây dựng các nhà thờ trên quảng trường Chi), đã thu được thành công nhất định. Tuy nhiên, có lẽ những vụ phản đối kiểu đó là chưa đủ: có thể giả định rằng việc phản đối quyền phổ thông đầu phiếu ở Hồng Công – vốn được nhiều người ủng hộ - của Bắc Kinh sẽ khá mạnh. Vì vậy, để giành được mục tiêu này, cần phải có những phương tiện nghiêm túc hơn. Có thể bảo vệ quyền phổ thông đầu phiếu tại Hồng Công bằng vũ khí có sức mạnh hơn: Chiếm toàn bộ khu trung tâm thành phố.

Hành động bất tuân dân sự phi bạo lực – vi phạm pháp luật, phong tỏa trong một thời gian dài huyết mạch giao thông chính của Hồng Công - tạm thời làm tê liệt các thiết chế chính trị và kinh tế của thành phố nhằm buộc Bắc Kinh phải thay đổi quan điểm. Để đạt được hiệu quả, hành động phải được tiến hành theo những quy tắc sau đây.

1. Số lượng 

Số người tham gia phản đối vượt quá số lượng tới hạn nhất định. Nếu các cuộc biểu tình không đủ đông thì cảnh sát có thể giải tán ngay. Khi số người biểu tình chưa vượt qua số lượng tới hạn (có lẽ là hơn 10.000 người cùng một lúc) thì những người biểu tình phải chống lại hành động của cảnh sát – chống lại những nỗ lực nhằm giải tán biểu tình, chống hơi cay, chống lại hoạt động của các đơn vị chống bạo động. Sau khi đạt được số lượng tới hạn thì việc sử dụng những nguồn lực cảnh sát hiệu quả hơn sẽ buộc chính phủ phải trả giá quá đắt. Và, tất nhiên, càng có nhiều những người tham gia thì hiệu quả sẽ càng mạnh hơn.

2.  Huy động những người có nhiều ảnh hưởng trong dư luận xã hội

Cần phải có các nhà lãnh đạo các nhóm xã hội khác nhau tham gia các cuộc phản đối, đặc biệt là những nhà lãnh đạo chưa xuất hiện nhiều trong dư luận xã hội và không bị mang tiếng là những chính trị gia cực đoan. Ý kiến của các quan chức cũ, của các lãnh tụ tôn giáo, của các nhà khoa học… về những việc đang diễn ra tại thời điểm đó cũng quan trọng. Việc họ tham gia vào các cuộc thảo luận về những vụ phản đối chứng tỏ rằng xung đột lên đến đỉnh điểm, và sự kiện là những người có uy tín thảo luận về hành động bất tuân dân sự sẽ là một nhân tố quan trọng trong việc huy động toàn xã hội. Ví dụ tốt nhất là chiến dịch của Gandhi ở Ấn Độ và phong trào dân sự của Martin Luther King ở Mỹ - tất nhiên, nếu không tính đến số phận sau này của ông.

3. Những hành động không thể chấp nhận 

Bất tuân dân sự là hành động vi phạm luật pháp, nhưng đây là ảnh hưởng bất bạo động của một số người đối với một số người khác, trên cơ sở kêu gọi thi hành công lý. Chuyển sang hành động bạo lực sẽ làm giảm đáng kể sự tôn trọng đối với vụ phản đối và làm cho nó không còn hấp dẫn nữa. Sẽ thu được hiệu quả cao nhất nếu trước khi bắt đầu cuộc bao vây trung tâm thành phố, những người tham gia tuyên bố một cách công khai và rõ ràng về thời hạn chiếm giữ và những điều kiện nhằm chấm dứt vụ phong tỏa, cùng nhau ký cam kết không sử dụng bạo lực và đồng ý rằng việc phong tỏa các đường phố chính của thành phố là hoàn toàn mang tính hòa bình.

Trước khi bắt đầu cuộc phong tỏa chính thức, những người tổ chức có thể cho dán lên tường hay phát những tờ rơi thông báo về những việc họ sẽ làm trong khu vực diễn ra các cuộc phản đối. Trong quá trình hành động không được cản trở việc đi lại của xe cộ trong khu dân cư bị ảnh hưởng bởi sự phong tỏa. Những người biểu tình phải tụ tập tại những đoạn dành cho người đi bộ và làn ngoài cùng của đường cao tốc, hoạt động chủ yếu diễn ra khi đèn đang chuyển sang màu đỏ -  để đảm bảo an toàn của chính họ và an toàn cho bên thứ ba.

4. Tiếp tục như thế nào?

Muốn tiếp tục tích lũy quyền lực chính trị và thu hút được những lực lượng mới thì phong tỏa phải mở rộng trong không gian. Nói cách khác, sau khi bắt đầu, phải mở rộng nó để nó đã lan sang quảng trung tâm Civic Plaza. Phải có thêm các thành viên mới tiếp sức, đấy là những người có thể tham gia thông qua các trung tâm giao thông của trung tâm thành phố. Cần phải thành lập ngay lập tức trung tâm thông tin, trung tâm này – thông quan Internet và các phương tiện truyền thông đại chúng – phải kêu gọi và thông báo với người dân Hồng Công về những sự kiện đang diễn ra càng sớm càng tốt. Biến đụng độ với chính quyền thành sự kiện mang tính lễ hội là việc không khó, cuộc biểu tình chính trị phải trở thành lễ hội trên đường phố. Điều này sẽ làm cả thế giới chú ý đến cuộc phong tỏa và sẽ là áp lực chính trị lớn đối với những người phản đối nó.

5. Công nhận tính bất hợp pháp của những hành động của mình

Hành động bất tuân dân sự, theo định nghĩa, là vi phạm pháp luật, vì vậy mà tất cả những người tham gia đều phải thừa nhận rằng họ vi phạm pháp luật. Sau khi tham gia phong tỏa, các thành viên phải tự nguyện tuyên bố điều đó với các cơ quan thực thi pháp luật, để tạo cho họ quyền quyết định về khởi tố hay không khởi tố. Những nghĩa vụ này là thành phần quan trọng của uy tín chính trị của phong trào.

6. Lựa chọn thời gian hành động 

Chiếm trung tâm thành phố - một vũ khí cực kỳ mạnh mẽ, không thể sử dụng tùy tiện hoặc không đúng lúc. Nó phải được sử dụng đúng vào lúc khi Hồng Kông thực sự có thể có giành được quyền bầu cử phổ thông, hoặc ngược lại, khi những khả năng khác để giành được quyền phổ thông đầu phiếu đã không còn. Nếu những người phản đối không thể tập hợp đủ sức mạnh để có thể thành công, không đủ số người tham gia thì sẽ không tạo ra được áp lực chính trị cần thiết.

7. Thông tin sơ bộ 

Không cần sử dụng vũ khí mạnh nhất, nếu đối thủ của bạn biết rằng bạn có loại vũ khí đó và có khả năng là bạn sẽ sử dụng nó. Vì vậy, việc chuẩn bị vũ khí không thể diễn ra một cách bí mật – việc này diễn ra công khai, đó là lý do vì sao ngay từ đầu, những người tham gia đã ký kết trách nhiệm về giữ vững tính chất của hoạt động. Phải có sự hỗ trợ của hơn một triệu người và khá nhiều người có ảnh hưởng tới dư luận xã hội, thì những người tổ chức mới có thể bắt đầu chuẩn bị phần chính của hành động - nếu không, họ có thể gặp áp lực mạnh mẽ từ các lực lượng chính trị khác.

8. Mục tiêu của hành động 

Chúng ta phải nhận thức được rằng nhiệm vụ của hành động của chúng ta là giành quyền phổ thông đầu phiếu cho Hồng Công. Dù có xảy ra những sự kiện gì trong quá trình này thì mục tiêu của chúng ta vẫn là buộc đối thủ trở lại bàn đàm phán về những hành động cụ thể nhằm giải quyết nhiệm vụ này và không để họ bỏ các cuộc đàm phán. Nếu đối thủ không thực hiện trách nhiệm mà họ đã nhận thì hành động có thể được lặp lại.

Benny Tai Yiu-ting (Chữ Hán: 戴耀廷; sinh 1964), là giáo sư luật ở Đại học Hồng Công (University of Hong Kong), người đã được các phương tiện truyền thông chú ý từ tháng 1 năm 2013 khi ông bắt đầu phát động Phong trào chiếm trung tâm bằng tình yêu và hòa bình nhằm cổ động cho chiến dịch bầu người đứng đầu đặc khu hành chính Hồng Công năm 2017 và bầu hội đồng lập pháp đặc khu vào năm 2020

Nguồn: Hong Kong Economic Journal. 2013. January 16.

Dịch theo bản tiếng Nga tại địa chỉ: http://www.inliberty.ru/library/551-grazhdanskoe-nepovinovenie--samoenbspmoshchnoe-oruzhie