NGƯỜI THẬT – SỐNG ẢO

 Sống ảo – Ảo từ khi con người bắt đầu ý thức về mình 

Khi nói đến “sống ảo”, ta thường nghĩ ngay đến thời mạng xã hội — nơi con người đắm chìm trong những bức ảnh lung linh, những dòng trạng thái bóng bẩy, và những khoảnh khắc được cắt gọt, tô vẽ để tạo ra một hình ảnh “tốt hơn chính mình”. Nhưng thật ra, “sống ảo” không phải là sản phẩm của thời đại công nghệ. Nó chỉ là một tấm gương mới, phản chiếu một căn bệnh cũ của nhân loại — ảo tưởng về bản ngã. 

Từ thuở con người biết soi mình trong nước, biết so sánh bản thân với người khác, biết khao khát được nhìn nhận, thì “sống ảo” đã bắt đầu. Khi ta muốn cha mẹ thấy mình ngoan hơn, muốn bạn bè thấy mình giỏi hơn, muốn người đời thấy mình hạnh phúc hơn — thì ngay khi đó, ta đã bắt đầu dựng nên một “phiên bản” của mình. Một con người được chỉnh sửa bằng sự sợ hãi, khát khao và mong cầu được yêu thương. 

Sống ảo, suy cho cùng, không nằm ở mạng xã hội. Nó nằm ở tâm thức tách rời — nơi con người bị cuốn vào cái “tôi” mà mình cố gắng bảo vệ. Mạng xã hội chỉ là tấm gương phóng đại, khiến lớp ảo đó trở nên rõ nét và dễ thấy hơn. Trước kia, người ta sống ảo bằng dáng điệu, lời nói, địa vị; nay, ta sống ảo bằng hình ảnh, video, lượt thích. Nhưng bản chất vẫn là một: nỗi sợ không được công nhận, không được yêu, không đủ tốt. 

Vì sao chỉ những bậc thiền sư chứng ngộ mới có thể sống thật? Bởi họ không còn nhu cầu phải “là ai đó” trong mắt người khác. Họ không cần phải dựng nên hình ảnh nào để khẳng định sự tồn tại của mình. Họ nhìn thấy cái “ảo” — không chỉ trong mạng xã hội, mà trong cả chính ý niệm “ta là ta”. Khi ảo tưởng về cái tôi tan biến, thì không còn gì để phô diễn, không còn gì để che giấu. Chỉ còn sự hiện diện thuần khiết — sống thật, như chính nó là. 

Vậy nên, khi nói “người ta sống ảo”, thật ra ta đang nói về chính nhân loại — một nhân loại vẫn đang học cách trở về với chính mình. Và mỗi lần ta dừng lại, nhìn sâu vào nỗi sợ phải chứng tỏ, nỗi khát khao được công nhận, là mỗi lần ta gỡ bỏ một lớp ảo mỏng manh trong chính tâm mình. 

Sống thật không có nghĩa là phơi bày tất cả, mà là không cần che giấu điều gì để được yêu thương. Bởi người sống thật không cần được yêu — họ chính là tình yêu đang sống. 

Tự do khỏi cái tôi đầy vọng tưởng 

Con người, từ khi biết nói “tôi”, đã đồng thời bị trói buộc trong chính cái “tôi” ấy. “Tôi nghĩ…”, “tôi muốn…”, “tôi sợ…”, “tôi đúng…” — từng câu nói tưởng chừng vô hại ấy lại là từng sợi tơ vô hình dệt nên nhà tù của bản ngã. Cái tôi bắt đầu xây nên những bức tường, và ta dần quên rằng bên ngoài những bức tường đó là tự do. 

Cái tôi ảo không chỉ là hình ảnh mà ta phô diễn trên mạng xã hội. Nó còn là mọi vai diễn trong đời sống: người tốt, người thành công, người hiểu biết, người mạnh mẽ, người giác ngộ… Mỗi vai ấy là một lớp mặt nạ, được tạo ra để ta cảm thấy mình có giá trị hơn, được công nhận hơn. Nhưng càng mang nhiều mặt nạ, ta càng xa rời chính mình — càng mỏi mệt trong việc duy trì điều vốn không thật. 

Tự do khỏi cái tôi ảo không phải là phá bỏ “tôi”, mà là thấy rõ “tôi” chỉ là một ý niệm. Giống như khi bạn mơ, trong giấc mơ bạn có thể khóc, cười, đau, sợ… nhưng khi tỉnh dậy, bạn biết mọi thứ chỉ là mộng. Cũng vậy, khi ý thức sáng tỏ, ta nhận ra rằng cái tôi chỉ là hình bóng được tạo nên bởi ký ức, thói quen, và những câu chuyện ta tự kể về chính mình. 

Khi thấy rõ điều đó, ta bắt đầu buông. Buông khỏi nhu cầu chứng minh, khỏi nỗi sợ bị phán xét, khỏi mong cầu được hơn ai đó. Buông không phải vì chán nản, mà vì đã hiểu: chẳng có gì cần bảo vệ, chẳng có gì cần sở hữu. Ta chỉ đơn giản là đang sống — không trong vai “ai”, mà là như chính sự sống. 

Tự do không nằm ở việc đạt được một cái gì đó, mà ở chỗ không còn bị điều bất cứ cái chi phối. Và chỉ khi không còn bị cái tôi ảo dẫn dắt, ta mới thực sự sống, thực sự thở, thực sự hiện diện. 

Lúc đó, sẽ không còn “tôi đang sống”, mà chỉ còn “sống”. Không còn “tôi đang yêu”, mà chỉ còn “tình yêu”. Không còn “tôi đang thiền”, mà chỉ còn “tĩnh lặng”. 

Khi cái tôi vọng tưởng đi, thì không cần tìm tự do nữa — vì bản tính chân thật của ta chính là tự do.