Vòng tròn ma thuật

Lời giới thiệu của trang Talawas chủ nhật

Sonnenfinsternis (Nhật thực) là tên bản gốc tiếng Đức tác phẩm quan trọng nhất của Arthur Koestler. Với việc xuất bản Nhật thực trong bản dịch tiếng Anh Darkness at Noon, tác giả đoạn tuyệt hoàn toàn với chủ nghĩa cộng sản. Bản dịch tiếng Pháp Le Zéro et l’Infini năm 1946 với 400.000 bản gây tiếng vang lớn và khiến Đảng Cộng sản Pháp phải ra những biện pháp đối phó. Từ đó đến nay, Nhật thực trở thành một tác phẩm kinh điển của văn học thế giới thế kỉ 20, thường được nhắc chung với Trại súc vật và 1984 của George Orwell. Tại miền Nam trước 1975, Nhật thực được Nhà xuất bản Đen Trắng xuất bản năm 1973 với nhan đề Tội công thành, qua bản dịch từ tiếng Pháp của Quốc Ấn. Tại miền Bắc trước 1975 và tại Việt Nam từ 1975 đến nay, tác phẩm này chưa bao giờ được ra mắt độc giả trong bản tiếng Việt. 

Giới thiệu Nhật thực qua bản dịch từ tiếng Anh của dịch giả Phạm Minh Ngọc với nhan đề Vòng tròn ma thuật kì này, chúng tôi mong muốn gửi đến độc giả Việt Nam hi vọng về một tương lai trong đó chúng ta vĩnh viễn không bao giờ phải trải qua những kinh nghiệm như được miêu tả trong tác phẩm cay đắng này nữa.talawas chủ nhật.

Lời người dịch

Đây là bản dịch tác phẩm Darkness at Noon, một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Arthur Koestler, đã được nhà xuất bản Random House xếp thứ 8 trong 100 cuốn tiểu thuyết hay nhất trong thế kỷ XX. Người dịch cho rằng sẽ rất hợp lý nếu chuyển ngữ tên tác phẩm này thành Đêm giữa ban ngày nếu như trước đó chưa có một tác phẩm đã rất nổi tiếng cùng tên của nhà văn Vũ Thư Hiên. Nhưng những độc giả có đủ kiên nhẫn đọc hết tác phẩm cũng như lời bạt thì sẽ thấy rằngVòng tròn ma thuật hoàn toàn không phải là ngẫu hứng của người dịch, đấy là tên nguyên bản bằng tiếng Đức (đã thất lạc) do chính A. Koestler chọn, còn tên của bản tiếng Anh lại do nữ dịch giả Daphne Hardy đặt ra sau này (bản tiếng Pháp tác phẩm này lại có tên là Số không và vô cực, còn trong bản tiếng Nga lại là Tối đến loá mắt). 

Xin được nói thêm đôi lời về tác giả A. Koestler. Ông là người gốc Do Thái, sinh năm 1905 tại Budapest, thời thanh thiếu niên ông sống và học tập ở Hung, Áo và Đức. A. Koestler tham gia tích cực vào những cuộc xung đột xã hội và tư tưởng chủ yếu của thời đại mình. Trở thành đảng viên cộng sản trong những năm 1930 và đã đi thăm Liên Xô một thời gian, thất vọng và ra khỏi Đảng vào năm 1938. Cuối năm đó ông bị lực lượng phát-xít Tây Ban Nha bắt và bị kết án tử hình. Được tha vào phút chót nhờ sự can thiệp của chính phủ Anh, ông đến Pháp và năm sau thì lại bị bắt vì quan điểm chính trị. Sau khi được tha vào năm 1940 ông đến Anh và sống ở đây đến cuối đời. Những cuốn tiểu thuyết, những bài phóng sự cũng như các tác phẩm viết về văn hoá và chính trị đã đưa tên tuổi ông thành một trong những nhà bình luận quan trọng nhất về những nan đề của thế kỷ XX. Ông mất năm 1983. 

Phần lớn các chú thích trong sách là của người dịch (ND). Một số chú thích của NXB Giấy Vụn được đánh dấu (GV).

Lời giới thiệu của Nhà xuất bản Giấy Vụn

Cuộc cách mạng tháng mười Nga năm 1917 đánh dấu một sự kiện chưa từng có trước đó trong lịch sử nhân loại: Lần đầu tiên, một nhà nước mới được xây dựng một cách hoàn toàn duy lý dựa trên hệ thống triết học được coi là “khoa học nhất”, tiến bộ nhất”, với mục đích đập tan tất cả các mâu thuẫn của tất cả các hình thái xã hội trước đó để tạo lập một xã hội mới thực sự tự do, thực sự công bằng.  Lãnh đạo cuộc cách mạng là Lenin, một nhà chính trị cuồng nhiệt đồng thời là một nhà triết học sắc sảo và nhà hùng biện nảy lửa. Ông là đại diện của một thế hệ trí thức dấn thân mạnh mẽ cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20 ơ châu Âu, những người không cam chịu “lý thuyết suông” mà quyết tâm “biến lý thuyết thành hành động” theo tiếng gọi đầy hứng khởi của Karl Marx: “Các nhà triết học chỉ giải thích thế giới bằng nhiều cách khác nhau, song vấn đề là cải tạo thế giới”. Chính khát vọng “cải tạo thế giới” đã giúp qui tụ quanh Lenin những triết gia-chiến binh, những trí thức văn nghệ sĩ tài năng nhất của nước Nga thời đó để làm nên một cuộc các mạng “long trời lở đất” và dựng nên Nhà nước Cách mạng đầu tiên trên thế giới.

Vòng tròn ma thuật là câu chuyện thâm sâu và xúc động về một triết gia-chiến binh ngoại hạng, người đã chiến thắng những cuộc chiến tàn khốc nhất với kẻ thù để góp phần dựng nên Nhà nước Cách mạng, nhưng rốt cuộc lại bị chính Nhà nước Cách mạng đó kết án tử hình. Bi kịch của ông, đồng thời là bi kịch của toàn bộ cuộc cách mạng vô sản, là một trong những bi kịch nhức nhối nhất của lịch sử nhân loại. Nhức nhối, không phải vì cuộc cách mạng là sản phẩm của kẻ độc ác hay ngu dốt, mà nó đã được hoài thai và tiến hành bởi những con người nhạy cảm và thông minh. Nhưng rốt cuộc, những người nhạy cảm và thông minh này lại dọn đường cho một chế độ toàn trị phi lý bậc nhất, nơi những kẻ lì lợm nhất, xảo trá nhất và tàn độc nhất nhảy lên vị trí lãnh đạo.

Vòng tròn ma thuật, dưới ngòi bút bậc thầy của Arthur Koestler, cựu đảng viên Đảng Cộng sản, thiên tài văn chương của thế kỉ 20, đã mổ xẻ Nhà nước Cách mạng ở những chiều kích bi-hài, mà thực ra là bi thảm, ghê rợn nhất của nó. Cùng với Trại súc vật và 1984 của George Orwell, Vòng tròn ma thuật của Arthur Koestler là tác phẩm văn chương xuất sắc lý giải sự hình thành và cơ chế hoạt động của nhà nước toàn trị. Một tác phẩm không thể bỏ qua với những ai còn quan tâm đến/hoặc vẫn còn tham dự vào tấn bi kịch nhức nhối này của nhân loại để có thề thấu hiểu và thoát ra khỏi nó.

Nhà xuất bản Giấy Vụn

Sài Gòn, mùa mưa 2010