OSHO – Những cuốn sách tôi yêu (tiếp theo)

Nguyễn Đình Hách dịch

Chương 13

1984, buổi tối tại nhà Lão Tử, Rajneeshpuram, Oregan, USA

Cuốn sách đầu tiên hôm nay là cuốn LUST FOR LIFE (KHAO KHÁT SỐNG) của Ivring Stone. Đó là cuốn tiểu thuyết cơ bản dựa trên cuộc đời của Vincent Van Gogh. Stone đã sáng tạo ra một tác phẩm rất tuyệt diệu đến độ tôi không còn nhớ có ai khác đã thực hiện điều tương tự. Không ai đã từng viết về ai đó một cách rất thân mật như vậy, dường như ông ấy đang viết từ chính thực tại mình.

KHAO KHÁT SỐNG không chỉ là một cuốn tiểu thuyết, nó là một cuốn sách tâm linh. Theo cảm giác của tôi thì nó là tâm linh, bởi vì với tôi thì mọi mọi khía cạnh của cuộc sống phải hợp nhất thành một sự tổng hợp duy nhất; chỉ có thế thì con người mới là tâm linh. Cuốn sách được viết quá hay đến mức có khả năng rằng Irving Stone sẽ có khả năng vượt lên nó một cách tách biệt.

Sau cuốn đó ông ấy đã viết nhiều cuốn khác, và cuốn thứ hai của tôi hôm nay cũng của Ivring Stone. Tôi tính nó là thứ hai bởi vì nó là thứ yếu, không có phẩm chất như cuốn KHAO KHÁT SỐNG. Đó là cuốn THE AGONY AND ECSTASY (NỖI THỐNG KHỔ VÀ NIỀM VUI SƯỚNG), nó cũng dựa trên cuộc đời của một người khác. Có lẽ Stone nghĩ rằng ông sẽ có thể sáng tạo ra một KHAO KHÁT SỐNG khác, nhưng ông đã thất bại. Mặc dù ông ấy đã thất bại nhưng cuốn sách vẫn đứng thứ hai – không phải so với bất kỳ tác giả nào khác mà với chính ông. Có hàng trăm cuốn tiểu thuyết viết về cuộc đời của những nghệ sĩ, nhà thơ, họa sĩ, nhưng không cuốn nào trong chúng đạt tới đỉnh cao của cuốn thứ hai, vậy thì nói gì về cuốn thứ nhất. Cả hai đều đẹp, nhưng cuốn thứ nhất có một vẻ đẹp siêu việt.

Cuốn thứ hai có một chút kém hơn, nhưng đó không phải là lỗi của Ivring Stone. Khi bạn biết rằng bạn đã viết một cuốn sách như KHAO KHÁT SỐNG, thì bản năng thông thường của con người là bắt chước mình, để tạo ra một cái gì đó tương tự, nhưng tại thời điểm bạn bắt chước, nó không thể là tương tự. Khi ông ấy viết KHAO KHÁT, ông đã không bắt chước, ông ấy là ốc đảo hoang sơ. Khi ông ấy viết NỖI THỐNG KHỔ VÀ NIỀM VUI SƯỚNG, chắc ông ấy đã bắt chước mình, và đó là sự bắt chước tồi tệ nhất. Mọi người thực hiện điều đó trong phòng tắm của mình, nhìn vào gương… Đó là điều mà người ta cảm nhận về cuốn sách thứ hai của ông. Nhưng, mặc dù vậy tôi vẫn nói đó là sự sáng tạo duy nhất bởi chiếc gương, nó phản ánh một cái gì đó thực; do vậy mà tôi tính đến nó.

Tôi đã hỏi Gudia, Ivring Stone đã viết về cuộc đời của ai trong cuốn NỖI THỐNG KHỔ VÀ NIỀM VUI SƯỚNG, bởi vì tôi đã hoàn toàn quên. Điều đó cũng thật hiếm; tôi không dễ quên. Tôi dễ tha thứ nhưng tôi không dễ quên. Ông ấy đã viết về cuộc đời của ai, bạn có biết không Devaraj? Có phải là Gaugin?

“Đó là Michelangelo, thưa Osho.”

Michelangelo ư? Một cuộc đời vĩ đại. Thế thì Stone đã bỏ lỡ rất nhiều. Nếu đó là cuộc đời của Gaugin thì sẽ không sao, nhưng nếu đó là Michelangelo thì tôi phải xin lỗi; thậm chí tôi không thể tha thứ cho ông ấy. Nhưng ông ấy viết rất đẹp. Văn xuôi của ông giống như thơ, mặc dù cuốn thứ hai không cùng phẩm chất như cuốn KHAO KHÁT SỐNG. Điều đó là không thể vì một lý do đơn giản là vì chưa từng có một người đàn ông nào như Vincent Van Gogh. Người đồng nghiệp Hà Lan đó là không thể bắt chước! Ông ấy đứng một mình. Trên bầu trời đầy sao, ông ấy rọi sáng một mình, riêng biệt, duy nhất theo cách của ông. Viết một cuốn sách xứng tầm về ông ấy thì dễ, và với Michelangelo chắc cũng vậy, nhưng Stone lại cố bắt chước mình; do vậy mà ông ấy đã bị lỡ. Đừng bao giờ là người bắt chước. Đừng theo… ngay cả chính bạn.

Chỉ tồn tại 

thời điểm tới thời điểm

không biết

bạn là ai…

và bạn ở đâu.

Đó là điều ngụ ý

trở thành người của tôi.

Chetana tội nghiệp, tôi đã nói với cô ấy rằng trang phục của tôi phải là màu tuyết trắng. Cô ấy là người giặt là cho tôi. Cô ấy làm bất kỳ việc gì cô có thể.

Hôm nay tôi vô cùng hạnh phúc khi lại nhận ra mình đang ở Himalaya. Tôi muốn chết ở Himalaya giống như Lão Tử đã từng. Thật tuyệt vời khi được sống ở Himalaya, và còn tuyệt vời hơn khi được chết ở Himalaya. Tuyết trắng, dù nó rơi ở đâu, thì cũng đại diện cho sự tinh khiết của Himalaya, sự trinh trắng… Ngày mai không bao giờ đến, cho nên không cần lo lắng. Với tôi thì luôn là hôm nay, và chính thời điểm này chúng ta đang ở trong thế giới Himalaya đó.

Chắc Michelangelo thích đá cẩm thạch trắng; ông ấy đã tạc một bức tượng Jesus từ nó. Không có ai đã tạc những nhân vật đẹp như vậy, cho nên cũng không có gì khó để Stone viết câu chuyện đẹp về Michelangelo. Nhưng ông ấy đã lỡ điều quan trọng chỉ vì ông ấy đã bắt chước mình. Than ôi, nếu ông ấy có thể quên cuốn sách đầu tiên của mình, hẳn ông ấy sẽ sáng tạo ra cuốn KHAO KHÁT SỐNG khác.

Thứ ba, cuốn PHỤC SINH của Leo Tolstoy. Cả cuộc đời mình Loe Tolstoy đã quan tâm đến Jesus; do vậy mà tựa đề của cuốn sách mới là PHỤC SINH. Và Loe Tolstoy đã thực sự sáng tạo ra một tác phẩm nghệ thuật lớn. Với tôi nó là một cuốn kinh thánh. Tôi vẫn có thể nhìn thấy khi còn trẻ tôi luôn mang cuốn PHỤC SINH của Tolstoy bên mình. Ngay cả cha tôi cũng trở nên lo lắng. “Đọc sách thì không sao,” vào một ngày ông nói với tôi, “nhưng tại sao con cứ khư khư ôm cuốn sách này cả ngày? Con đã đọc nói rồi mà.”

Tôi nói, “Đúng, con đã đọc rồi, không chỉ một lần mà là nhiều lần. Nhưng con sẽ mang nó bên mình.’

Cả làng tôi đã biết tôi liên tục mang cuốn sách nào đó được gọi là RESURRECTION (PHỤC SINH). Tất cả họ đều nghĩ tôi bị điên – và một người điên thì có thể làm bất kỳ điều gì. Nhưng tại sao tôi lại mang cuốn PHỤC SINH cả ngày? – và không chỉ ban ngày, mà cả đêm nữa. Cuốn sách nằm trên giường cùng với tôi. Tôi yêu nó… cách Leo Tolstoy phản ánh toàn bộ thông điệp của Jesus. Ông ấy thành công hơn bất kỳ tông đồ nào ngoại trừ Thomas – và điều mà tôi sẽ nói đến chỉ chạy theo PHỤC SINH.

Đặc biệt là bốn vị tông đồ được kể trong kinh Thánh lại lỡ toàn bộ tinh thần của Jesus. Cuốn PHỤC SINH còn tốt hơn nhiều. Tolstoy thực sự yêu Jesus và tình yêu là ma thuật, bởi vì khi bạn yêu ai đó thì thời gian biến mất. Tolstoy quá yêu Jesus đến mức họ trở thành những người cùng thời. Khoảng trống quá lớn, hai nghìn năm, nhưng với Tolstoy và Jesus thì nó đã biến mất. Điều đó hiếm khi xuất hiện, rất hiếm, chính vì vậy mà tôi từng mang cuốn sách đó bên mình. Tôi không còn mang nó trong tay mình, nhưng nó vẫn còn đó, trong trái tim tôi. 

Thứ tư, vị tông đồ thứ năm. Điều đó không được ghi lại trong kinh Thánh; nó chỉ được tìm ra ở Ai Cập: NOTES OF (NHỮNG GHI CHÉP VỀ JESUS), được viết bởi Thomas. Tôi đã nói về nó bởi vì tôi rất yêu nó. Thomas, trong cuốn sách của mình, NHỮNG GHI CHÉP VỀ JESUS, lại quá đơn giản đến mức ông ấy không thể sai sót. Ông ấy rất trực tiếp, ngay lập tức, đến mức ông không hiện diện mà chỉ có Jesus tồn tại.

Bạn có biết rằng Thomas là môn đệ đầu tiên tới Ấn Độ không? Cơ đốc Ấn Độ là cổ nhất, còn cổ hơn cả Vatican. Và cơ thể Thomas vẫn còn được bảo quản ở Goa – một nơi chốn lỳ lạ, nhưng đẹp, rất đẹp. Chính vì vậy mà tất cả những người ngoài cuộc, được gọi là những kẻ hippies, đã trở nên thu hút tới Goa. Không có nơi nào khác… không có bãi biển nào lại quá thuần khiết và đẹp như ở Goa.

Cơ thể Thomas vẫn còn được bảo quản, và cách nó được bảo quản là một điều kỳ diệu. Bây giờ chúng ta biết cách bảo quản cơ thể, làm lạnh nó, nhưng cơ thể Thomas không được làm lạnh; phương pháp cổ đại nào đó đã được sử dụng ở Ai Cập, ở Tây Tạng, cũng đã được sử dụng trong trường hợp này. Các nhà khoa học vẫn chưa có khả năng khám phá ra – những hóa chất đã được sử dụng… và có loại hóa chất nào đã được sử dụng hay không. Các nhà khoa học thật vĩ đại! Họ có thể lên tận mặt trăng, nhưng họ không thể làm cho cái bút mực không bị rò mực! Họ là những người thất bại về những điều bình thường.

Tôi không phải là một nhà khoa học. Hôm qua, thậm chí khi tôi nói, “Được thôi,’ điều đó cũng không được. Tôi đơn giản nói điều đó bởi vì tôi yêu bạn và tôi không muốn gây ra bất kỳ rắc rối nào. Tôi không biết bất kỳ điều gì về máy móc và hóa học, tôi chỉ biết chính mình. Khi mọi thứ quanh tôi đang diễn ra hoàn hảo thì có một sự siêu việt. Tôi biết, thông qua sự siêu việt đó mà mọi thứ sẽ diễn ra hoàn hảo. Nếu một cái gì đó sai thì tôi phải xuống trở lại.

Hãy để tôi giải thích cho bạn toàn bộ khái niệm phương Đông về xuống trở lại. Con người ra đời chỉ nếu một cái gì đó sai… nếu một cái gì đó sai với người đó. Nếu không có gì sai thì người đó không ra đời; người đó di chuyển vào suối nguồn, biến vào vũ trụ.

Ngày hôm kia, mọi thứ diễn ra đều tốt. Điều đó đã không diễn ra vào ngày hôm qua. Đầu tiên tôi đã nói “tốt thôi”; điều đó là không thực. Nhưng tôi có thể nói dối bởi vì tôi yêu – tôi không muốn làm cho bạn thất vọng. Và cuối cùng tôi cũng đã nói, “Thật tuyệt, bạn có thể kết thúc nó,” nhưng không có gì để kết thúc bởi vì thậm chí đã không có bắt đầu. Tôi phải nói với bạn điều này để nó không bị lặp lại. Xin đừng ép tôi nói dối. Tôi không thuộc về nước Anh, tôi không phải là người Anh; ngay cả vì mục đích xã giao đi nữa thì đó cũng là điều khó với tôi, thực khó nói dối. Hãy giúp tôi để tôi có thể nói sự thật. Tại thời điểm này nhiều điều dang diễn ra thực sự tuyệt – và tôi đang không nói giống như người Anh – thực sự đẹp… Bạn biết tôi, một kẻ gạ gẫm.

Thứ năm – một cuốn sách khác của Leo Tolstoy. Một trong những cuốn sách vĩ đại nhất của mọi ngôn ngữ trên thế giới, WAR AND PEACE (CHIẾN TRANH VÀ HÒA BÌNH). Không chỉ vĩ đại nhất mà còn đồ sộ nhất… hàng nghìn trang. Tôi không biết có ai đọc những cuốn sách như vậy ngoài tôi. Chúng quá lớn, quá bao la, chúng làm cho bạn sợ.

Nhưng sách của Tolstoy phải rộng lớn, đó không phải là lỗi của ông. CHIẾN TRANH VÀ HÒA BÌNH là toàn bộ lịch sử ý thức loài người – toàn bộ lịch sử; điều đó không thể được viết chỉ bởi vài trang. Đúng, thật khó để đọc hàng nghìn trang sách, nhưng nếu người nào có thể đọc thì sẽ được chuyên chở đến một thế giới khác. Người ta sẽ biết sự nếm trải một cái gì đó cổ điển. Đúng, nó là một tác phẩm cổ điển.

Thứ sáu. Có vẻ như hôm nay tôi bị bao vây bởi những người Nga. Cuốn thứ sáu là THE MOTHER (NGƯỜI MẸ) của Maxim Gorky. Tôi không thích Gorky; ông ấy là một người cộng sản, và tôi ghét những người cộng sản. Khi tôi ghét, tôi đơn giản ghét, nhưng cuốn NGƯỜI MẸ, mặc dù nó được viết bởi Maxim Gorky, tôi vẫn yêu nó. Tôi đã yêu nó suốt cuộc đời mình. Tôi có rất nhiều bản sách đó đến mức cha tôi từng nói, “Con bị điên sao? Một bản là đủ, và con không ngừng đặt mua thêm! Cha liên tục nhìn thấy những gói bưu kiện, và đó không là gì khác ngoài cuốn NGƯỜI MẸ của Maxim Gorky. Con bị điên hay sao vậy?”

Tôi đã nói với ông, “Đúng, liên quan đến cuốn NGƯỜI MẸ của Gorky thì con là kẻ điên, hoàn toàn điên.”

Khi tôi nhìn thấy mẹ ruột của tôi, tôi nhớ đến Gorky. Gorky phải được tính đến như là nghệ sĩ siêu đẳng nhất của cả thế giới. Đặc biệt trong cuốn NGƯỜI MẸ, ông ấy đạt tới đỉnh cao nhất của nghệ thuật viết. Không có ai trước đó và không có ai sau đó… ông ấy giống như đỉnh Hymalaya. Cuốn NGƯỜI MẸ là để nghiên cứu, và nghiên cứu đi nghiên cứu lại; chỉ có thế, dần dần nó thấm vào bạn. Thế rồi dần dần bạn bắt đầu cảm nhận nó. Đúng, đó là từ: cảm nhận – không nghĩ, không đọc, mà cảm nhận. Bạn bắt đầu chạm vào nó, nó bắt đầu chạm vào bạn. Nó trở nên sống động. Thế rồi nó không còn là cuốn sách nữa, mà là con người… một con người.

Thứ bảy cũng là người Nga khác, Turgenev, và cuốn sách của ông ấy là FATHERS AND SONS (CHA VÀ CON). Đây đã là một trong những tình yêu của tôi. Tôi đã yêu nhiều cuốn sách, hàng nghìn cuốn, nhưng không cuốn nào giống như cuốn CHA VÀ CON. Tôi từng ép người cha tội nghiệp của tôi đọc nó. Ông đã qua đời; nếu không tôi hẳn sẽ xin ông tha thứ cho tôi. Tại sao tôi đã ép ông đọc cuốn sách đó? Đó là cách duy nhất để ông hiểu khoảng trống giữ ông và tôi. Nhưng ông thực sự là một người đàn ông tuyệt diệu; ông đã đọc lại nó nhiều lần chỉ vì tôi đã nói. Không phải ông đã đọc nó một lần mà là nhiều lần. Và không chỉ ông đã đọc cuốn sách mà khoảng trống giữa ông và tôi đã được bắc cầu. Chúng tôi không còn là cha và con nữa. Mối quan hệ xấu xí cha và con trai, mẹ và con gái đó và vân vân, ít nhất với tôi, cha tôi đã bỏ rơi điều đó, chúng tôi đã trở thành những người bạn. Với chính cha bạn, hoặc với chính con trai bạn, việc trở thành những người bạn là điều khó; toàn bộ lợi ích là cho ông chứ không phải cho tôi.

Cuốn sách CHA VÀ CON của Turgenev nên được mọi người đọc, bởi vì mọi người đều bị vướng vào một dạng quan hệ nào đó – cha và con trai, chồng và vợ, anh trai và em gái… đúng, nó tạo ra bi kịch. Theo từ điển của tôi thì toàn bộ vấn đề ‘gia đình’ nên có nghĩa là ‘bi kịch’. Và mọi người vẫn còn đang giả vờ, “Tuyệt đẹp làm sao…” Mọi người đang giả vờ là người Anh, thuộc nước Anh.

Thứ tám, D.H. Lawrence. Tôi luôn muốn nói về sách của ông, nhưng tôi sợ phát âm của tôi có đúng hay không. Xin đừng cười nhé. Cả đời tôi đã gọi nó là THE PHONIX bởi vì đó là cách nó được đánh vần. Mới sáng nay tôi đã hỏi Gudia, “Hãy tử tế với tôi Gudia” – là điều hiếm hoi! “phát âm từ này như thế nào?”

Cô ấy nói, “Pheenix!”

Tôi nói, “Chúa ơi, Pheenix ư? Và cả đời tôi đã lãng phí để gọi nó là phonix…!” Đó là cuốn thứ tám của tôi, THE PHOENIX (CHIM PHƯỢNG HOÀNG). Được thôi, tôi sẽ thay đổi phát âm của tôi để ít nhất là làm cho nó có vẻ như là người Anh.

CHIM PHƯỢNG HOÀNG. Đây là cuốn sách kỳ diệu, là cuốn sách được viết một cách tình cờ… chỉ một lần sau nhiều thập kỷ, hoặc thậm chí nhiều thế kỷ.

Thứ chín, cuốn sách khác của D.H. Lawrence. Cuốn CHIM PHƯỢNG HOÀNG tầm cỡ, đẹp, nhưng không phải là lựa chọn cuối cùng của tôi. Lựa chọn cuối cùng của tôi là cuốn sách của ông, PSYCHOANALYSIS AND UNCONSCIOUS (PHÂN TÂM HỌC VÀ VÔ THỨC), mà nó rất hiếm được dọc. Bây giờ, ai sẽ đọc cuốn sách đó? Những người đọc tiểu thuyết sẽ không đọc nó, và những người đọc phân tâm học sẽ không đọc nó bởi vì họ không coi Lawrence là nhà phân tâm học. Nhưng tôi đọc nó. Tôi không phải là một người hâm mộ các nhà tiểu thuyết hoặc không phải là kẻ điên đối với các nhà phân tâm học. Tôi tự do với cả hai. Tôi tuyệt đối tự do. Tôi yêu cuốn sách này.

Mắt tôi đang bắt đầu ứ lệ. Xin đừng ngắt lời.

PHÂN TÂM HỌC VÀ VÔ THỨC đã và sẽ là một trong những cuốn sách tôi yêu và ấp ủ nhất. Mặc dù tôi không đọc thêm nữa, nếu tôi có đọc lại thì đó hẳn sẽ là cuốn sách đầu tiên tôi sẽ đọc. Không phải là Vedas, không phải là kinh Thánh, mà là PHÂN TÂM HỌC VÀ VÔ THỨC … và bạn biết đó, cuốn sách chống lại phân tâm học.

D.H.Lawrence thực sự là một nhà cách mạng, một người nổi dậy. Ông ấy còn cách mạng hơn Sigmund Freud. Sigmund Freud là tầng lớp trung dung. Tôi sẽ không nói nhiều hơn điều đó, cho nên đừng chờ. Bằng việc nói ‘tầng lớp trung dung’ tôi đã nói mọi thứ đều tầm thường. Đó là ý nghĩa của tầng lớp trung dung; chỉ ở trung gian. Theo nghĩa thực sự thì Sigmund Freud không phải là người nổi dậy; Lawrence là người nổi dậy.

Tốt. Đừng lo lắng về tôi và những giọt lệ của tôi. Tình cờ rơi những giọt lệ là điều tốt, và tôi đã không khóc quá lâu.

Thứ mười: Cuốn THE LIGHT OF ASIA (ÁNH SÁNG CHÂU Á) của Arnold. Tôi phải nói thêm hai cuốn nữa, và thậm chí nếu tôi có chết thì tôi sẽ hoàn thành bài nói của mình.

Thứ mười một. Sự lựa chọn thứ mười một của tôi là BIJAK. BIJAK là tuyển tập những bài ca của Kabir. BIJAK có nghĩa là ‘hạt mầm’ – và hạt mầm là tinh tế, rất tinh tế, vô hình. Bạn không thể nhìn thấy nó nếu nó không nảy mầm và trở thành cây.

Đừng ngắt lời tôi. Bạn có muốn tiếp tục? – đó là vấn đề. Đừng bao giờ hỏi tôi, hãy hỏi chính bạn. Nếu bạn không muốn tiếp tục, đơn giản là thông báo cho tôi, thế là đủ. Cưỡi lên hai con ngựa là điều thực sự rất khó, và đó là điều mà tôi đang làm. Hơn nữa một con là ngựa cái, còn con kia là ngựa giống. Bây giờ phải làm gì – hai hướng khác nhau…

Thứ mười hai. Vì tình trạng này mà tôi chọn cuốn sách của Herbert Marcuse, ONE DIMENSIONAL OF MAN (MỘT KHÍA CẠNH CON NGƯỜI). Tôi chống lại nó, nhưng ông ấy đã viết một cuốn sách đẹp. Tôi chống lại nó bởi vì tôi biết con người được thỏa mãn chỉ khi anh ta là đa khía cạnh, khi anh ta trải ra mọi khía cạnh. MỘT KHÍA CẠNH CON NGƯỜI là câu chuyện của con người hiện đại; đó là sự lựa chọn thứ mười hai của tôi.

Cuốn sách thứ mười ba là của Trung Quốc, I CHING (KINH DỊCH).

Cuốn thứ mười bốn, và là cuối cùng. Cuốn sách này là một cuốn tiểu thuyết Hindi, nó chưa được dịch sang tiếng Anh. Thật kỳ lạ là được nhắc đến bởi một người đàn ông như tôi, nhưng nó xứng đáng được nhắc đến. Tựa đề Hindi là NADI KE DWEEP, có thể nó được dịch là ỐC ĐẢO CỦA MỘT DÒNG SÔNG, và nó được viết bởi Satchidanand Vatsyayana. Cuốn tiểu thuyết này dành cho những người muốn thiền; đó là cuốn tiểu thuyết của thiền nhân. Không có cuốn tiểu thuyết nào khác, hoặc là của Tolstoy hoặc là của Chekhov, có thể so sánh với nó. Thật không may là nó lại được viết bằng tiếng Hindi.

Hãy chờ. Điều đó thật tuyệt vời đến mức tôi muốn hưởng thụ hơn là nói bất kỳ điều gì. Nói ở độ cao này là quá khó. Xin đừng ngắt lời…