Sự vặn vẹo của công lí – Ngải Vị Vị nói về phiên tòa thế kỉ ở Trung Quốc

Phạm Nguyên Trường dịch

Phiên tòa xử Bạc Hi Lai vừa kết thúc sẽ được nhớ đến như cột mốc chính trị quan trọng nhất trong lịch sử đương đại của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Nhiều năm sau khi Mao Trạch Đông mất vào năm 1976, những phiên tòa có tính trình diễn là chuyện bình thường. Do vai trò của họ trong Cách mạng Văn hóa, “bè lũ bốn tên” bị quy kết và kết án đơn giản là “hoạt động chống Đảng”. Nhưng bây giờ, một vụ án chính trị phải xem xét nhiều yếu tố hơn.

Ludwig von Mises (1881-1973) - Chủ nghĩa tự do truyền thống

Gans F. Sennhols - Lời nói đầu bản tiếng Nga

Gans F. Sennhols (1922-2007), Giáo sư kinh tế và trưởng khoa kinh tế của Grove city College, bang Pennsylvania, Mĩ

Người xấu thì không thể trở thành công dân tốt được. Một dân tộc gồm toàn những kẻ lười biếng và trộm cắp thì không thể trở thành giàu có được; một xã hội gồm toàn những kẻ nghiện hút và sùng bái thần tượng thì không thể trở thành tự do được. Khi người dân đánh mất sự tôn trọng đối với sở hữu và tình yêu lao động thì cũng có nghĩa là họ đã đánh mất thước đo duy nhất của sự trưởng thành và phương tiện duy nhất của sự tự hoàn thiện. Khi người ta đã hi sinh sự độc lập và lòng tin vào sức mạnh của chính mình thì cũng là lúc những tên độc tài xuất hiện và tròng xiếng xích lên đầu lên cổ họ.

Ludwig von Mises (1881-1973) - Chủ nghĩa tự do truyền thống

Lời giới thiệu của Louis M. Spadaro

Tôi cho rằng cuốn sách tương đối mỏng này có tầm quan trọng gấp nhiều lần sức tưởng tượng nếu chỉ nhìn vào độ dày và ngôn ngữ khiêm nhường của nó. Đây là tác phẩm bàn về xã hội tự do, bàn về điều mà hiện nay có thể được gọi là “chính sách” đối nội và đối ngoại cho xã hội như thế; và đặc biệt là bàn về những trở ngại và khó khăn, cả thực tế lẫn tưởng tượng, trên con đường thiết lập và giữ gìn hình thức tổ chức xã hội như thế.

Ludwig von Mises (1881-1973) - Chủ nghĩa tự do truyền thống

Lời giới thiệu cho lần xuất bản bằng tiếng Anh năm 1985

của Bettina Bien Greaves

Thuật ngữ “chủ nghĩa tự do” có xuất xứ từ tiếng Latin: “liber”, nghĩa là “tự do”, khởi kì thuỷ là để nói đến triết lí tự do. Ở châu Âu, khi tác phẩm này được chấp bút (1927), nó vẫn còn có nghĩa như thế, vì vậy độc giả của nó đã hi vọng là sẽ tìm được ở đây lí giải về triết lí tự do truyền thống. Đáng tiếc là trong mấy chục năm gần đây thuật ngữ “chủ nghĩa tự do” đã có ý nghĩa hoàn toàn khác. Thuật ngữ này đã bị những nhà triết học theo đường lối xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là ở Mĩ, sử dụng để nói về chủ nghĩa can thiệp của chính phủ và những chương trình “nhà nước phúc lợi” của họ. Một trong rất nhiều thí dụ có thể dẫn ra ở đây là ông cựu thượng nghị sĩ Mĩ, Joseph S. Clark con, khi ông này còn làm thống đốc bang Philadelphia, đã mô tả lập trường “tự do” của ông ta bằng những từ như sau:

Ludwig von Mises (1881-1973) - Chủ nghĩa tự do truyền thống

Lời giới thiệu bản dịch tiếng Anh

New York, tháng 4 năm 1962

Trật tự xã hội hình thành từ triết lí của thời Khai Sáng khẳng định vai trò tối thượng của người dân “thường”. Trong vai người tiêu dùng, người dân bình thường trở thành người đưa ra quyết định cuối cùng về việc cái gì sẽ được sản xuất, với số lượng là bao nhiêu, chất lượng như thế nào, ai sản xuất, sản xuất thế nào, sản xuất ở đâu; trong vai người đi bỏ phiếu, người dân bình thường có toàn quyền quyết định đường lối của chính sách quốc gia. Trong xã hội tiền tư bản “ông trùm” là những kẻ có đủ sức buộc những người yếu hơn phải qui phục. Cái cơ chế bị nhiều người chỉ trích của thị trường tự do chỉ để ngỏ duy nhất một con đường dẫn tới thịnh vượng, đấy là phục vụ người tiêu dùng một cách tốt nhất và rẻ nhất có thể. Trong lĩnh vực công việc quốc gia, hệ thống chính phủ đại diện là hệ thống phù hợp nhất với “nền dân chủ” như thế của thị trường tự do. Sự vĩ đại của giai đoạn giữa những cuộc chiến tranh của Napoleon và Chiến tranh thế giới thứ nhất chính là lí tưởng xã hội: tự do buôn bán trong thế giới của những dân tộc hoà bình, một nền tự do mà những người kiệt xuất nhất đang đấu tranh để biến nó thành hiện thực. Đấy là thời đại mà đời sống của người dân được cải thiện với tốc độ chưa từng có. Đấy là thời đại của chủ nghĩa tự do.

Tác phẩm: Chủ nghĩa tự do truyền thống

Lời nhà xuất bản (Tri thức)

Ludwig von Mises (1881-1973) là một trong những nhà kinh tế học và chính trị học nổi bật nhất thế kỉ XX. Ông là người đứng đầu, đồng thời là người củng cố và hệ thống Trường phái kinh tế học Áo. Các tác phẩm nổi bật của ông gồm: The Theory of Money and Credit (1912, 1953); Socialism: An Economic and Socialogical Analysis (1922, 1932, 1951); Liberalismus (1927, 1962); Bureaucracy (1944, 1962); Human Action: A Treaty on Economics (1949, 1963, 1966, 1996); Planning for Freedom (1952, 1962, 1974, 1980); Theory and History: An Interpretation of Social and Economic Evolution (1957).

Khi hiện thực sang trang

SGTT.VN - Kể về một cuộc chiến, người ta thường xê dịch giữa hai khuynh hướng: hoặc là huyền hoặc hoá, hoặc là trung thành với hiện thực hết mức có thể. Đôi khi chỉ một tiểu tiết trong câu chuyện cũng có thể cho thấy thái độ của tác giả trước lằn ranh hầu như khó phân định rạch ròi ấy. Như sự tình cờ (và theo cách vô thức thật khó lý giải), một số tác phẩm trao quyền “cắt nghĩa” cho một loài vật rất đỗi quen thuộc với người lính: con chó.

Ở một địa hạt khác, hình ảnh con chó trong tập truyện Những thứ họ mang của Tim O’Brien giúp phá vỡ tình thế mắc kẹt của người lính trong bức tranh xáo trộn giữa mơ và thực. Trong truyện Xoáy, nhân vật Ted Lavender nuôi con chó mồ côi, cho ăn bằng cái muỗng nhựa và nhét nó vào balô. Đến một ngày, Azar buộc một quả mìn claymore vào con chó và cho nổ. Chiến tranh đôi khi chỉ đơn giản và trần trụi như thế.Trong bộ phim kinh điển về chiến tranh Apocalypse Now (1979), tình tiết trớ trêu xảy ra khi toán lính của đại uý Willard bị phục kích trong lúc vượt sông. Clean bị bắn thiệt mạng, nhưng Lance vẫn ngơ ngác hỏi con chó của mình đâu. Sau đấy, phim không hề nhắc lại chuyện con chó mất tích nhưng chi tiết đó lại là mấu chốt, dẫn dắt người xem đi từ những mô tả hiện thực sang cảm giác phi lý, xa lạ trước sự điên rồ (mang màu sắc huyền ảo) của toán lính.

Catalonia - Tình yêu của tôi (Nhà xuất bản Lao Động)

Lời giới thiệu

Nếu chỉ đọc Catalonia – Tình yêu của tôi như một bút kí chiến trường xuất sắc thôi thì thật khiếm khuyết. Tài năng vô song của George Orwell nằm ở chỗ, ông không chỉ chớp được những sự kiện tươi rói, mà trong sự hỗn loạn của các sự kiện, rát rạt giữa sự sống và cái chết, ông vẫn đủ tinh tế và nhạy cảm để nhìn ra những khuynh hướng lớn đang định hình bức tranh xã hội của một nửa thế giới: một bức tranh đáng sợ, hệ quả của những đam mê và những tư tưởng sai lầm.